Fuzariotoksini na zrnu pšenice

Abstract

Pšenica je na prvom mestu po površinama na kojima se gaji u svetu i značaju u prehrambenoj industriji. Različiti načini upotrebe zrna i suve mase žita u ishrani ljudi i životinja, kao i u industrijskoj preradi, ukazuju na to da ona imaju veliku upotrebnu vrednost. Zrno pšenice u različitim agroekološkim uslovima može biti zaraženo brojnim vrstama gljiva, kako u polju, tako i tokom čuvanja u skladištima. Vrste roda Fusarium su najčešći patogeni zrna pšenice, koji su posebno značajni, jer imaju sposobnost da sintetišu veliki spektar mikotoksina od kojih su najznačajniji fumonizin B1 (FB1), deoksinivalenol (DON) i zearalenon (ZEA). Cilj ovog rada bio je da se ispita koncentracija pomenutih mikotoksina u zrnu pšenice nakon žetve. Analizirano je 20 uzoraka zrna pšenice prikupljene iz različitih agroekoloških uslova u Srbiji. Pet grama od svakog osušenog i samlevenog uzorka je ekstrahovano i filtrirano rastvorom metanola i vode. Koncentracija mikotoksina je određena pomoću ELISA testa prema upustvu proizvođača (Tecna S.r.l., Italy, Celer Fumo Test Kit, Celer DON Gold Test Kit i Celer Zon Test Kit). U svim analiziranim uzorcima utvrđeno je prisustvo bar jednog ispitivanog mikotoksina. Ustanovljena koncentracija DON iznosila je od 0,596 do 2,258 µg/g (prosek 1,152 µg/g), FB1 od 0,852 do 6,253 µg/g (prosek 2,021 µg/кg) dok je mikotoksin ZEA bio prisutan u intervalu od 8,42 do 58,25 µg/кg (prosek 22,98 µg/кg). Utvrđene koncentracije ZEA i DON su bile niže od maksimalno dozvoljenih koncentracija koje su propisane Pravilnikom o maksimalno dozvoljenim količinama ostataka sredstava za zaštitu bilja u hrani i hrani za životinje (Službeni glasnik Republike Srbije, 2019), dok su u pet uzoraka FB1 detektovani u koncentraciji većoj od dozvoljenih u ljudskoj hrani.